پروژه‌ها انتشاراتبررسی زندگی و کار فرشید ملکی

فرشید ملکی از جمله هنرمندانی‌ست که در طی دو دهۀ اخیر و از حوالی شصت‌سالگی به شهرتی روزافزون دست یافته است. نمایش‌های او در طول این سال‌ها از اقبالی درخور برخوردار بوده و لحن متفاوت آن با جریان رایج هنر در این روزگار و روحیات خاص خالق آن‌ها، او را به شخصیتی جذاب برای ساخت تصویری مطلوب از هنرمندی مستقل مبدل ساخته است. با این حال در گفت‌وگوی با او نارضایتی از درک نادرست و سطحی از کارهایش دیده می‌شود. تلاش برای رمزگشایی از آثار وی، از سوی دیگر، به علت ساختار چندلایۀ آنها با صعوبت مضاعفی روبه‌رو است؛ که در این میان مخالفت صریح نقاش با بسیاری از نقدهای ارائه‌شده بر آثارش بر شدت این مسأله می‌افزاید.

ملکی به تقریب در تمامی عمر خود در جناحی مخالف با نظام حاکم بر صحنه‌ی هنر ایران ایستاد. اما این امر از سر بی‌اطلاعی و یا دوری او از آن اتفاق نیفتاده است. به‌رغم تحصیل در دانشکدۀ هنرهای تزئینی، که از نهادهای اثرگذار بر جریان مقبول سقاخانه در آن سال‌ها بود، با پیوستن به تالار قندریز، مسیری مخالف با این راه را پیشه کرد. تمنای پیگیری هنر بومی برای او با گذار از مراحلی چندگانه و بعد از وقوع انقلاب اسلامی، که در آن نگاهی این‌چنین اعتبار و توجهی دوباره یافته بود، کمرنگ شد و سرآخر لحنی شخصی‌تر را مورد پی‌جویی قرار داد.

فضای شخصی و چندلایۀ تولیدات هنرمند، در کنار کم‌اطلاعی بسیاری از مخاطبان او از مسیری که تا به امروز پس پشت نهاده، درک کارهای وی را با دشواری روبه‌رو ساخته و در ذهن بسیاری، قرائتی سطحی یا کلیشه‌ای را باعث شده است. در این میان تلاش‌هایی در خوانش آثار فرشید ملکی و به بهانۀ نمایش‌های متعدد او در سال‌های اخیر اتفاق افتاده که
روشنایی‌بخش گوشه‌هایی از کار و زندگی اوست.

کتاب حاضر در رفتاری تاریخی، قرائتی از زندگی و کار فرشید ملکی است که می‌کوشد تا با نقل واکنش‌ها و ارائۀ خوانشی بر دوره‌های مختلف کارهای هنرمند، به امری فراتر از روایتی صرف از کرده‌های او دست یابد؛ بررسی زمانه و ارائۀ مجملی درباب چیستی آثار او با این ایده اتفاق افتاده و نتیجۀ نهایی بی‌گمان در بخش‌هایی مغایر با نگاه شخص هنرمند پیش آمده است. این متن در روایتی مبتنی بر اسناد تاریخی و خوانشی مستدل می‌کوشد تا علاوه بر ارائۀ تصویر از زندگی و کار فرشید ملکی، مجال تأمل و پیگیری منطقی برای مخاطب را نیز فراهم سازد.